MAHALLİ İDARE BİRLİKLERİ

Hukuki Yapı

Mahalli İdare Birlikleri, Anayasanın 127 nci maddesi ile 5355 sayılı Mahalli İdare Birlikler Kanununa istinaden Bakanlığımızın teklifi ve Bakanlar Kurulu izni ile kurulan kamu tüzel kişiliğine haiz kamu kuruluşlarıdır. Anayasanın 127 nci maddesine göre; Mahalli İdareler, kendilerine mevzuatla verilmiş görevlerden bir ya da birkaçını yapmak üzere, kendi aralarında birlik kurabilirler.Birliklerin kurucularının mahalli idare birimi olması zorunludur. Köyler, Belediyeler ve İl Özel İdareleri kendi aralarında (sadece köylerden, belediyelerden veya özel idarelerden oluşan) birlik kurabilecekleri gibi diğer mahalli idarelerle ortaklaşa da (belediye/köy, belediye/özel idare, köy/özel idare, belediye/köy/özel idarelerden oluşan) birlik kurabilirler.Bu yolla, hem ortak ihtiyaçlarının çözümünde güç birliği yapmış olurlar, hem de hizmetin gerektirdiği optimallikte hizmet birimleri oluşturabilirler.

Özellikle coğrafi bakımdan birbirine çok yakın olan mahalli idare birimleri itfaiye, içme suyu, sulama, kanalizasyon, arıtma, katı atık toplama ve bertarafı, asfalt şantiyesi, gibi hizmetleri, aralarında kuracakları birlikler vasıtasıyla yürütebilirler.

Birliklerin geliri, esas itibariyle üye mahalli idarelerin bütçelerinden ayıracakları paylardan oluşur. Ayrıca başka gelir kaynaklarının da bulunması mümkündür.
Mahalli İdare Birlikleri, tüzükte birliğe devredilmesi görülen mahalli müşterek nitelikli hizmetlere ilişkin olarak üye mahalli idarelerin hak ve yetkilerine sahiptir.

Birlikler, çalışma programı, yetki devri, birlik ile birlik başkanın ihtilaflı olması, birlik organlarının veya bunların üyelerinin görevden uzaklaştırılması, yıllı faaliyet raporu, bütçe ve diğer mali konular, tahvil ihracı hariç borçlanma, bütçe içi işletme tesisi, borç ve alacakların mahsubu, yurt dışı ilişkileri, diğer kuruluşlarla ilişkiler, yazışma ve yeniden değerleme oranının birliklerde uygulanması konularında birlik tüzüğü ile birliğe devredilen hizmetlerle sınırlı olmak üzere belediye mevzuatına tabidirler.
Belediyelerin ve İl Özel İdarelerinin birliklere üye olmaları halinde birliklerin kadro ihdas ve personel istihdam usul ve esasları aynen belediyelerdeki gibidir.

Mahalli İdare Birliklerinin denetimi İçişleri Bakanlığınca yapılır. Valiler ve Kaymakamlar gerekli gördüklerinde ülke düzeyinde kurulan birlikler dışındaki birlikleri denetleyebilirler. Birlikler Sayıştayın dış denetimine tabi değildir.

Birlik kuruluş prosedürü aşağıdaki şekildedir:
Birlik Tüzüğünün Kabulü:
5355 sayılı Birlikler Kanunu’nun 5 inci maddesine göre; hazırlanacak birlik tüzüğü, katılımcı mahalli idare birimlerinin meclislerinin 2/3 çoğunluğuyla kabul edilmelidir.
Birlik Tüzüğünün Vali veya İçişleri Bakanlığınca Onaylanması.

Meclislerce kabul edilen tüzük, birlik bir il dahilinde kuruluyor ise valinin, birden fazla il dahilindeki mahalli idarelerin katılımı ile kuruluyorsa İçişleri Bakanın onayı ile kesinleşir.

Bakanlar Kurulu İzni.
Birlik kurulabilmesi için Anayasa’nın 127 nci maddesi gereğince Bakanlar Kurulu’ndan izin alınması gerekmektedir.Bu izin İçişleri Bakanlığı (Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü) aracılığıyla alınmakta ve konuya ilişkin Bakanlar Kurulu Kararı Resmi Gazete’de yayımlanmaktadır. İzin taleplerinin valilik yazısı ile yapılması ve buna birlik tüzüğünün bir örneğinin eklenmesi gerekmektedir.

5355 sayılı Mahalli İdare Birlikleri Kanununda öngördüğü birlik çeşitleri:
Zorunlu Birlikler ( 5355/4 md.)
a. Turizm Altyapı Hizmet Birlikleri
b. Köylere Hizmet Götürme Birlikleri
c. Sulama Birlikleri
d. Ülke Düzeyinde Kurulan Birlikler
e. Diğer Birlikler

olarak sınıflandırılabilir. Bu dallar altında toplanan birliklerden bir kısmı da, kendi içlerinde faaliyet sahalarına göre farklılıklar arz etmektedir.

Kaynak: www.mahalli-idareler.gov.tr